KARDEŞ KISKANÇLIĞI

 

Kıskançlık,bir heyecan biçimidir. Kıskançlık heyecanı,kızgınlık sonucu oluşan,insana yönelik bir içerleme tutumu olarak tanımlanabilir. Kıskançlığın sebebi ve ifade biçimi büyük ölçüde psiko-sosyal etkileşim ortamıyla çocuğa yöneltilen uyarımlara bağlıdır. Kıskançlığı oluşturan ortam çoğu kez toplumsal kaynaklı olup,özellikle çocuğun sevdiği kişileri içerir.

 

Kıskançlık beklenen ilgi,sevgi ve şefkat eksikliğine verilen doğal bir yanıttır. Bireyin sakladığı kızma duygusu,gücenme olarak da tanımlanabilir. Kıskançlık olayında bazı korkular sık sık hiddetle birleşir. Kıskanç birey,sevilen bireyle ilişkilerinde kendini tedirgin hisseder ve bu kişinin sevgisi karşısında kendi statüsünü kaybedeceğinden korkar

 

Dışarıya yönelik kıskançlık her zaman insanları,özellikle çocuğun sevgi beslediği kişileri ilgilendiren bir olaydır. İlk çocuklukta kıskançlık,anne-babayı ya da kendisine bakan bireyleri içerir. Çünkü;çocuk ilgi ve şefkati arzular,sıklıkla kendini diğer bir çocukla kıyaslama içinde bulur. Küçük çocuklarda kıskançlık ise,genellikle 2-5 yaşları arasında yeni bir kardeşin gelmesinden kaynaklanan çok genel bir duygusal deneyimdir.

 

 

 

Kardeş kıskançlığında, çoğunlukla anne ara bulucu rolü oynar Kimi kez .gerçek suçluyu araştırır,diğerine ceza verir Kimi kez her ikisini cezalandırır,haklı olanı arama yoluna gitmez. Bazen de hangisi haklı olursa olsun küçüğü korur. Çare bulmak her zaman için kolay olmamaktadır. Bazı şartlar değiştirilemez. Örneğin yaş yakınlığı sebebiyle oluşan rekabet veya evin küçüklüğü nedeniyle çatışmalar için fazla bir şey yapılamaz.

 

Kıskançlık karşısında anne babalar,kızgınlık .katılık,müdahale etmeme konusunda tereddüte düşerler. Kardeş çatışması nedeni aranarak yok edilebilir Ancak her şeyden önce bilinmelidir ki,kıskançlık doğal bir duygudur

 

Kardeş doğumunu izleyen kıskançlıkta .bebeğin doğumuyla ilgili tüm ilgiler ona çevrilir. Anne,hastaneden döndükten sonra,hep bebekle meşgul olur Bunlar büvük çocuğun gözünden kaçmaz. Uzun süre çocuğa,kardeş doğumundan güzel bir olay olarak söz edilmiştir. Ama ne var ki çocuk,bebeğin kendi yerini almakta olduğunu görmeye başlar Kıskançlık duyguları ile birlikte gizli düşmanlık duygusu yerleşir. Zaman zaman gözlenen bu duygu,koşullar uygun olduğu ölçüde saldırganlık şeklinde ortaya çıkar Daha sonra kavga şekline dönüşür

Kardeş kıskançlığından doğan düşmanlık,bazen kardeşe değil de,anneye yönelir.

 

Bunun sonucunda çocuk,söz dinlemez, yatağını ıslatır, yemek yemez. Tüm bu davranışlarıyla çocuk,dikkat çekmeye çalışır Bunun yani sıra,düşmanlık kendine de dönebilir. İçe kapanır yada kendinde doyum arar. (tırnak yeme,parmak emme,mastürbasyon)Aile içinde hep en küçüğün tercih edildiği göze çarpar Doğal olarak anne,en küçüğe daha belirgin bir sevgi ve özen gösterme eğilimindedir. Fakat bu gerçek bir tercihin kanıtı değildir. Eğer en küçük,diğerlerinden daha güzel,daha zeki,daha becerikli ise,bu özellik belirtilmemelidir; kıskançlığı arttırır,düşmanlık gösterilerine ve gerileme belirtilerine sebep olur.

 

 

 

Kardeş Kıskançlığında Tehlike Yaratabilecek Durumlar

 

1-Kardeş kıskançlığını arttıran evlat ayrımı,

2-Anne-babanın anlaşmazlığı,çocukların taraf tutmaya zorlanması,

3-Anne-babanın kardeşliğe karşı ilgisiz tutumu.

 

Kardeş sayısı ve cinsiyet birbirinden ayrı ele alınmamalıdır. Önemli olan,bir çocuğun üç kardeşin en büyük olması değil,üç kız kardeşin ağabeyi durumunda olmasıdır.Kıskançlık aslında bir çocuğun anne ve babasının tek sevgili varlığı olma isteğinden doğar. Daha çok ayrıcalığa sahip olan ağabeye özenilir,gıpta edilir. Aynı şekilde daha çok korunan ve özenilen bebeğede davranılır. Burada çocukların beklediği eşit sevgiden Çok bağımsız ilgi ve özel olarak sevilme özlemidir. Anne veya babanın çocuğuyla baş başa geçireceği birkaç saat ebeveyn-çocuk bağını pekiştirir ve kıskançlıktan doğan huzursuzlukları azaltır.

 

Geselle göre : ‘Bir ailede iki veya daha fazla çocuk varsa en becerikli anne .her kişiliği ayrı ayrı geliştirebilen annedir.' Burada ne birini kırıp diğerini teşvik etmek, ne de birinin tarafını tutup. diğerini örnek göstermek söz konusudur. Her çocuk tek başına ele alınmalıdır. Bu kanıda olan uzmanlar arasında Podolsky Sewall ‘ve Freud sayılabilir. Podolsky. yaş farkı. 1,5 ile 3 yıl arasındayken kıskançlığın çok daha şiddetli olacağını belirtmiştir. Sewall de bu yaş aralığının en duyarlı .en kolay etkilenebilir bir dönem olduğunu saptamıştır. Freud»Normal olarak çocuğun kardeşine olan tutumu kardeşiyle arasındaki yaş farkının basit bir fonksiyonudur diye yazar. ‘Yaş farkı yeterince büyük olduğunda büyük kız çocuğu. Yeni doğmuş zavallı yardıma muhtaç bebeğe karşı içgüdüsel annelik duygularının uyandığını hissedecektir.Bazı görüşme çalışmalarının sonuçları, çocukların kardeş doğumlarına gösterdikleri tepkilerinin davranış problemlerinde artışla birlikte bağımsız davranışlarında artış olduğu biçiminde özetlenebilir.

 

KISKANÇ ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN DAVRANIŞLAR

 

a-Çocuksu davranışlar gösterirler.

b-Geceleyin uykusuzluk göstermeye, korktuğunu ,üşüdüğünü, acıktığını söyleyerek anne-babasını rahatsız eder.

c-Daha önce kendi hizmetlerini yapabildiği halde yapamaz olur.

d-Yeni doğan çocuğa açıkça düşmanlık gösterme, bedeni yaralamalara yol açar. Çeşitli nedenlerle kızma, ağlama, kırıp-dökme.

 

 

KISKANÇLIĞI ÖNLEME VE DÜZELTME YOLLARI

 

1-Yeni bir çocuk doğacağı zaman diğer çocuklar buna alıştırılmalıdır. Anne babayla aynı odada kalıyorsa,doğumdan önce odası ayrılmalı. Kardeşi olacağı uygun bir dille anlatılmalı..

 

2-Çocuklar lüzumundan fazla sevilerek, şımartılmamalı,kısıtlandığı zaman onlardan mahrumiyete katlanmasına alışacak şekilde onları güçlendirmeye önem verilmeli.

 

3-Çocuğun kıskançlığını arttıracak ''pabucun dama atıldı'' gibi şakalar yapılmamalı. Çünkü çocuk bunu anlayacak olgunlukta değildir.

 

4-Eskiden çocuklar için alınan eşyaları alınıp,yeni çocuğa verilmemeli. Bu durumda çocuk bütün sevdiği şeylerin elinden alınacağını zannedebilir. Mutlaka büyük Çocuğun eşyasının küçüğe verilmesi gerekiyorsa ona uygun dille açıklanmalı. Örneğin bu sana küçük geliyor,sana yenisini alalım Bu kardeşinin olsun.gibi.

 

5-Çocuklar arasında tercih yapılmamalı. Hepsine eşit sevgi, ilgi ve ihtimam gösterilmeli. Birine fazla şey vermek kıskançlığa yol açabilir.

 

6-Çocuklar ne kardeşleriyle ne de arkadaşlarıyla kıyaslanmamalı. Kendi sahip olduğu özellikleriyle kıyaslanmalı..

 

7-Çocuklar küçük yaşlarda sahip oldukları şeyleri başkalarıyla paylaşmaya alıştırılmalı. Ancak bu zorlanmadan yapılmalı.

 

8-Çocuklarda kıskançlık yerine imrenme duygusu geliştirilmeli..

 

9-Aralarında kıskançlık hisleri gelişmekte olan kardeşleriyle ve arkadaşları birbiriyle sıkı ilişkiler kurmaya teşvik edilmeli.

 

10- Öğretmenler öğrenciler arasında ayırım yapmamalıdır..